Grafhorst - Kerkstraat 1 + Voorstraat 27  

Gemeentelijk monument

Kadastraal nummer: A801 + A802
Monumenten nummer: GM0148
Datum aanwijzing : 14-09-2010


Afbeelding


De panden vormen een cluster van twee bouwvolumes gelegen op de hoek van de Voorstraat en de Kerkstraat, tegenover de voormalige pontveer over het Ganzendiep. Het cluster bestaat uit het voormalige raadhuis (Voorstraat 27) met daaraan de voormalige school (Kerkstraat 1) van Grafhorst. Het zijn de restanten van de historische bebouwing van Grafhorst waar door een brand in 1849 bijna alle bebouwing verloren is gegaan.

Beschrijving
Het voormalige RAADHUIS van de voormalige gemeente Grafhorst aan de Voorstraat 27 is een restant van historische bebouwing in Grafhorst. Het pand is haaks op de zijmuur van Kerkstraat 1 gezet en heeft hierdoor een gedeelde muur. Het pand is aan de zijde van de Voorstraat driezijdig afgesloten, de zijgevels zijn vrij kort. Hier zijn aanbouwen gerealiseerd waardoor het muurwerk aan het zicht onttrokken is. De aanbouwen vallen niet onder de bescherming.
Het voormalige raadhuis bestaat uit één bouwlaag met daarboven een kap onder samengesteld dak, gedekt met keramische rode en gesmoorde Hollandse pannen. De muren zijn gemetseld in staand verband en onder de kordonlijst in kruisverband met een bruine steen met kalkvoeg, voorzien van pilasters. De drie zijden aan de Voorstraat waren oorspronkelijk voorzien van schuifvensters, de twee rechter vensters zijn nog aanwezig. De vensteropening links is dichtgezet en het venster is hergebruikt in de latere uitbouw rechts van het pand (nu keuken). De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten door een smalle bakgoot op rechthoekige houten klossen.
Het raadhuis bestond uit één ruimte voorzien van stookplaats aan de gedeelde muur, nu de woonkamer, met daarboven de kap. Van het oorspronkelijke raadhuis is veel bewaard, zoals het muurwerk, de balklagen, de kap, de stookplaats, de vensters en de deuren. Later is het pand als woonhuis in gebruik genomen, waarna het een aantal veranderingen heeft doorgemaakt die de oorspronkelijke opzet van het raadhuis niet verstoord hebben.
De kap is een traditionele sporenkap met schaargebinten, dit type komt veelvuldig voor in de 19de eeuw. De sporen zijn deels gekant rondhout, met haanhout en worden ondersteund door de muurplaat op de gemetselde borstwering, klossen en de fliering. In de nok komen de sporen samen bij een naald. Op de sporen zijn de panlatten en daaraan de dakpannen bevestigd. Er is geen dakbeschot aanwezig, wat in Kampen vaker voorkomt. De gebinten zijn bevestigd door middel van pengatverbindingen, de sporen zijn bevestigd met nagels.
Dat het pand een gedeelde muur heeft met Kerkstraat 1 is te zien aan de borstwering in de kap. Hier bevinden zich twee muurankers die tot het naastliggende pand behoren. Het metselwerk is deels onregelmatig en er zijn verschillende stenen gebruikt, wat wijst op hergebruikt materiaal, of restanten van een voorganger.

Het voormalige SCHOOLGEBOUW aan de Kerkstraat 1 is een uit baksteen opgetrokken pand op een rechthoekige grondslag. Het pand is voorzien van een recentelijk vernieuwd schilddak, gedekt met een rode keramische pan. De gevels zijn voorzien van pleisterwerk, waarbij de voor- en zijgevel zijn voorzien van schijnvoegen. De achtergevel is een zwenkgevel, met natuursteen schouderstukken. Het casco is eveneens als gevolg van de brand in 1849, een van de weinige voorbeelden van historische bebouwing in Grafhorst. Het pand is onlosmakelijk verbonden met Voorstraat 27.

Waardering
De panden zijn van architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang. Vanwege hun functie en betekenis voor Grafhorst hebben beide objecten een cultuurhistorische waarde. Voorstraat 27 heeft daarnaast ook een architectonische waarde.

Algemeen
- De stedenbouwkundige ligging op de kruising van de Voorstraat met de Kerkstraat en de voormalige pont over het Ganzendiep;
- Als restant van de historische bebouwing van Grafhorst van vóór de brand in 1849;
- De cultuurhistorische betekenis voor Grafhorst vanwege de vroegere functie als raadhuis en school.
- De cultuurhistorische betekenis van het raadhuis als herinnering aan de bestuurlijke autonomie van de voormalige gemeente Grafhorst.

Voorstraat 27:
- Als voorbeeld van 19de eeuwse dorpsbebouwing;
- Als zeldzaam voorbeeld van een dergelijk gebouwtype in Grafhorst en de gemeente Kampen, zichtbaar in de architectuur;
- De mate van gaafheid van het exterieur en het interieur.

Kerkstraat 1:
- Vanwege de onlosmakelijke samenhang met Voorstraat 27;
- Vanwege de restanten van de historische bebouwing van vóór 1849 in het casco.

Omvang bescherming:
De op de situatietekeningen omkaderde en gearceerde bouwmassa’s van Voorstraat 27 en Kerkstraat 1 te Grafhorst.


Aanvullende afbeeldingen