Het Heilige Geest Gasthuis vindt waarschijnlijk zijn oorsprong aan het einde van de dertiende eeuw. In 1329 blijkt het gasthuis verdeeld in twee afdelingen. De eerste, gelegen aan de Oudestraat was bestemd voor de verzorging van zieken. De tweede afdeling, gelegen aan de (Buiten-)Nieuwstraat was bestemd voor armen en kostkopers.
Gezien vanaf de Oudestraat bevond zich links van het hoofdgebouw de kapel van het Heilige Geest Gasthuis. De Kapel zal uiteindelijk een Dakruiter en een eigen Carillon hebben. Omstreeks 1646 wordt de kapel door brand verwoest . De kapel zal nooit worden herbouwd. Op die locatie verreist tussen 1648 en 1664 de Nieuwe Toren.
Verder had het Gasthuis de beschikking over een eigen brouwerij, stallen en een begraafplaats.
Het Heilige Geest Gasthuis wordt in het laatste decennium van de negentiende eeuw samengevoegd met het Bovengasthuis aan de Burgwal onder de nieuwe naam "Vereenigde Gast- en Proveniershuizen".
In 1897 wordt het complex tussen de Oudestraat en de Buiten-Nieuwstraat gesloopt om plaats te maken voor een nieuwe verbinding van de Oudestraat naar de Nieuwe Markt. Het koetshuis blijft nog intact tot 1940 wanneer op die locatie een nieuwe brandweerkazerne wordt gebouwd.
In de naam van deze straat, de Gasthuisstraat leeft de oorspronkelijke bestemming van dit terrein voort.
Van het oorspronkelijke Heilige Geest Gasthuis resten nog enkele elementen.
-
Een vijftal dakkapellen van de Proveniershuizen (zie onderstaande foto) werden herplaatst aan de Burgwal. Met de nieuwbouw van 'Margaretha" werden de dakkapellen verplaatst naar het binnenterrein (zie Burgwal 48>>). In de toekomst zullen, door sloop van het huidige Margaretha/Myosotis deze dakkapellen opnieuw worden verplaatst, dit keer naar de Koornmarkt, achter de Bovenkerk.
- De linkergevel van de kapel van het Heilige Geest Gasthuis is nog te zien links van de Nieuwe Toren.
- Een gevelsteen van een kar met paard en de tekst Ao MDCXXX (1630) sierde het voormalige Koetshuis/Stallen van het Heilige Geest Gasthuis aan de Buiten Nieuwstraat. Deze gevelsteen bevindt zich nu in de achtergevel van Burgwal 105.
|