IJsselmuiden - IJsseldijk (bij)  

Rijksmonument

Kadastraal nummer: K 525
Monumenten nummer: 506183
Datum aanwijzing : 24-06-2004


Afbeelding


Beschrijving
Van de 87 arduinstenen hoefslagpalen, geplaatst in 1760 op grond van het besluit van Ridderschap en Steden van Overijssel van 21 maart 1759 zijn er nog maar 5 over. Hoefslagpaal nr. 87 is de laatste van de reeks. De hoefslagpalen zijn geplaatst ter vervanging van houten palen. De nummers op de hoefslagpalen en de op de palen vermelde afstanden komen overeen met de gegevens in de dijkboeken. De hoegslagpalen begrensden onderhoudsvakken van de Sallandse dijk. Alle overige in ons land aanwezig geweest zijnde hoefslagpalen zijn verdwenen. Doordat in Salland stenen palen zijn gebruikt en niet volgens plan zijn verwijderd, heeft een aantal de oorlog en de dijkverzwaring overleefd.
Hoefslagpaal nr. 87 heeft enige jaren in de tuin van het Provinciaal Overijssels Museum gestaan maar is in 1991 op de oorspronkelijke plaats teruggeplaatst. De paal staat aan de noordzijde van het fietspad langs de IJsseldijk op circa 200 meter ten westen van het punt waar de Uiterwijkseweg op de dijk komt. Zeskantige arduinstenen paal gedekt met een halve bol. Inscriptie uit 1760: 87 R 127 V 8 D 1. Bovendien is deze paal voorzien van de letters M en S en van een steenhouwersteken. De M duidt op mastenbroek, de S op Salland.

Waardering
De hoefslagpaal is van belang:
- vanwege de hoge typologische en functionele zeldzaamheid en bijzondere ouderdom;
- als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke ontwikkeling, namelijk het markeren van de onderhoudsvakken van de dijk;
- vanwege de historisch-ruimtelijke relatie met de rivier de IJssel en het aangrenzende landschap.


Beschrijving "Het Oversticht"
Toen men in 1308 voor de eerste keer het onderhoud en het herstel van de IJsseldijk regelde, werd iedere aanwonende verantwoordelijk voor het dijkstuk dat over zijn land liep. In het dijkrecht was de zogenoemde 'verhoefslaging' geregeld. Dat betekende dat iedere hoeve een stuk van de dijk in onderhoud moest nemen. De grootte van dit stuk stond in verhouding met de hoeveelheid land die een hoeve bezat. Het onderhoudswerk moest persoonlijk worden verricht; pas later is het systeem van betaling van waterschapslasten ingevoerd. De dijkgedeelten of 'hoefslagen' werden aangegeven met houten of stenen palen. De dijkpalen kregen vaak een nummer,
Aanvankelijk gold het dijkrecht alleen voor de rechteroever, zoals de dijk bij Harculo, maar later is ook het gedeelte langs de linkeroever onder Zalk en Kampen onder de regeling gekomen.
De dijkpalen dienden ook voor de positiebepaling op de dijk. Door de nummering op de palen was het eenvoudig om de locatie aan te duiden. Dit was ondermeer van belang bij de schouw (dijkinspectie) en bij calamiteiten, zoals hoogwater of een dijkdoorbraak. Door onderhouds- en dijkverbeteringswerkzaamheden verdwenen in de loop der jaren veel dijkpalen.


Aanvullende afbeeldingen