Voorlopige monumentenlijst 1923  



Afdeeling A der bij Koninklijk besluit van 10 Mei 1918 , No.66 ingestelde Rijkscommissie voor de Monumentenzorg heeft in opdracht het samenstellen en uitgeven eener geïllustreerde beschrijving van alle in Nederland aanwezige gebouwen en voorwerpen, dagteekenend van vóór 1850, die eenig belang hebben uit een oogpunt van kunst of geschiedenis. Aldus zal worden verkregen een handboek, waarin men over de aanwezigheid, de artistieke of historische waarde en den toestand der monumenten van geschiedenis en kunst uitvoerige inlichtingen kan vinden en tegelijkertijd een volledige en betrouwbare bron voor de Nederlandsche kunstgeschiedenis.
Teneinde dit groote werk met meer kennis van zaken te kunnen volbrengen en een handleiding te scheppen, welke bij de in bewerking zijnde en de voorgenomen geïllustreerde beschrijvingen nuttigen dienst zou verleenen, tevens ook om zoo spoedig mogelijk een overzicht te verstrekken van al wat het behouden waard is, ging men ertoe over eene "Voorloopige lijst" der monumenten uit te geven, waarin gebouwen en met gebouwen samenhangende voorwerpen alleen kort worden vermeld.


Toelichting:
Onderstaande lijst is in 1923 gepubliceerd als "deel VII, Provincie Overijssel" in een reeks die uiteindelijk heel Nederland beschrijven zou. Deze lijsten vormde een eerste aanzet tot wat uiteindelijk in 1972 de Rijksmonumenten zouden worden. Interessant te melden is dat waar in 1972 veelal gevelwanden werden aangewezen (beschermd stadsgezicht was er nog niet), deze lijst uit 1923 zich veel meer richt op individuele panden en objecten die vanzichzelf interessant zijn. Het is wel op te merken dat ook in de lijst van 1923 is opgesteld door observaties vanaf de straat. Die elementen die op binnenplaatsen en binnentuinen aan het oog onttrokken zijn en waren worden niet beschreven. Een nog vroegere niet-officiële lijst is op sommige punten nog gedetaileerder maar vormt duidelijk de basis voor de lijst uit 1923.

Kleuren:
Tekst in rood betreft panden of elementen die tegenwoordig niet meer bestaan.
Tekst in oranje betreft panden of objecten die niet geïdentificeerd konden worden.


    Kampen
     
a:   Voorhistorische, Romeinsche en oud-Germaanse monumenten
    geen
b:   Verdedigingswerken
1. Koornmarktspoort ca 1337 Wellicht in 1337 gebouwd, tegelijk met de ommuring der bovenstad, waartoe meester Heynric te Utrecht en lders de benodigde steenen kocht, waarschijnlijk in XIVd verzwaard door aanbouw van twee torens, in 1642 gesloten en tot woning ingericht, in 1645 hersteld, omstreeks 1840 geheel gewit.Tegen de buitenzijde der torens is te weerszijden van den doorgang een schildhoudende leeuw aangebracht, afkomstig van een der omstreeks 1840 gesloopte stadspoorten.
2. Broederpoort ca 1465 In 1465 gebouwd, in 1615 verhoogd naar het ontwerp van den schilder-landmeter Thomas Berendsz. waarbij Crijn Coenraets het steenhouwwerk vervaardigede. In 1714 gedeeltelijk ommetseld en gewijzigd. De gevel aan de buitenzijde heeft een recchte kroonlijst, ter vervanging van een in 1714 weggebroken topgevel.
3. Cellebroederspoort ca 1465 In 1465 gebouwd ter vervanging van de Geertspoort (XIVd), heette aanvankelijk de Hout- of St. Nicolaaspoort en kreeg den tegenwoordigen naam in 1617, toen zij, met behoud van het benedendeel der oudere poort werd vrebouwd naar het ontwerp van Thomas Berendsz.
Onder de daklijst drie gebeeldhouwde steenen en twee, waarschijnlijk in 1839 van een der gesloopte poorten hierheen overgebrachte schildhoudende leeuwen.
4. Restanten Hagenpoort XIVd gesloopt 1893, restanten in bebouwing Hagensteeg.
5. Restanten ommuring   oa. Stadsmuur ten noorden van Koornmarktspoort, ten westen voormalige Hagenpoort
a. Fragment van veelhoekige toren, ten zuiden van voormalige Vispoort
b. Overblijfselen rondeel ten noorden van voormalige Vispoort
c. Sint Nicolaastorentje (nu in plantsoen)


c:   Bruggen, Schamppalen, enz
1. Brug over den Burgel XVIId Aan de zuidkant een steen (XVIId) met het stadswapen; aan de noordzijde een steen met 1858
2. Venestraat, hoek Burgwal XVIIb Hardstenen STOEPPAAL (XVIIb) met wapenschild en "16"
3. Buitenhofstraat, hoek Botervatsteeg XVIId Hardstenen STOEPPAAL (XVIId) met versieringen en schild, waarin huismerk


d:   Wereldlijke openbare gebouwen
1. Noordzijde Nieuwe Markt   Restanten poortje Schuttersmagazijn
2. Oudestraat ca 1345
ca 1830
a. Oude raadhuis
In 1345-1350 opgetrokken, XVc vrebouwd, in 1543 zwaar door brand geteisterd, waarbij ook het muurwerk zwaar te lijden had, onmiddelijk hersteld onder leiding van den stadstruffelmeester Berend van Coesfelt, in 1713 aan het benedengedeelte van de de noordzijde verbouwd, waarna (XVIIId) de kaak (1548) werd weggebroken, in 1895, 1899 en 1900 gerestaureerd naar plannen van Dr. PJH Cuypers, en andermaal in 1914-1916, thans grootendeels ingericht tot gemeentelijk archief.
>> Verder zeer uitgebreide beschrijvingen van interieur, exterieur en bijzondere bezittingen.

b. Nieuwe raadhuis
In 1830-1835 opgetrokken ter plaatse van een ouder aanbouwsel, dat XVId het voormalige wijnhuis verving, is een klassicistisch gebouw. Gevel met rechte kroonlijst, voor welks ingang,in de middenpartij, een portiek met zuilen.
>> Verder uitgebreide beschrijvingen van interieur en bijzondere bezittingen.
3. Oudestraat 1649 - 1664 De Nieuwe Toren, gebouwd ter plaatse van de in 1646 afgebrande kerk van het H. Geestgashuis (in 1300 vermeld), naar de plannen en onder leiding van Philip Vingboons; sinds 1679 verzakt en overhellend, in 1701 onderschraagd en hersteld naar het plan van Gerrit Baver, stadstimmerman van Zwolle.
4. Oudestraat   Van het voormalig Vleeschhuis bestaat nog slechts de gewijzigde gevel (zie g.6)
5. IJsselkade 1662 De "Oude Stadsherberg", in 1662 gebouwd, wellicht door Ph. Vingboons, heeft een breeden pilastergevel met rechte kroonlijst, in den trant van Palladio.
6. Spoorkade . De "Nieuwe Stadsherberg" (thans Buitensociëteit), ca 1840 gebouwd dor Nic. Plomp, is een gebouw in klassicistischen trant.


e:   Kerkelijke gebouwen
1. Bovenkerk   Wellicht XII gebouwd, omstreeks 1325 verbouwd, 1345 vergroot en verhoogd. Van 1369 tot na 1393 wederom verhoogd en vergroot onder leiding van Rutger van Keulen. XVc waarschijnlijk uitgebreid door de aanbouw der twee noordelijke en zuidelijke beuken. XVIII en XIXa gewijzigd. In 1883 gerestaureerd.
>> Verder uitgebreide beschrijvingen van interieur en bijzondere bezittingen.
2. Broederkerk   XIVa gesticht, aanvankelijk behorende tot het overigens grotendeels verdwenen Minderbroederklooster (XIII, zie e.6). In 1473 grotendeels verbrand. In 1473-1490 herbouwd. Na de hervorming eigendom van de stad, in 1672-1674 wederom in bezit der Minderbroeders. In 1720 hersteld, in 1786-1791 gewijzigd,. XIXd gerestaureerd.
Bakstenen hallenkerk. Dakruiter door Nic. Plomp (ca 1840).
>> Verder uitgebreide beschrijvingen van interieur en bijzondere bezittingen.
3. Lutherse kerk   bezit: Zilveren gegraveerde broodschaal (1649), met opschrift. Doopzilver, bestaande uit: kom (1726), en kan (1751), met opschriften.
4. Doopsgezinde kerk   Oorspronkelijke kapel der Cellezuster van het St. Annaklooster (XVd), sinds 1595 kerk der Waalsche gemeente, in 1818 opgeheven, in 1823 door de Doopsgezinden aangekocht en verbouwd onder leiding van Nic. Plomp waarbij de gewelven en vensters zijn weggebroken.
5. Buitenkerk   Vermoedelijk XIIId gesticht, ter plaatse eener oudere kapel, togewijd aan de Twaalf Apostelen, in 1369 aanmerkelijk vergroot onder leiding van Rutger van Keulen. XVb grotendeels verbouwd, in 1580 aan de Hervormden overgegaan, in 1608-1610 hersteld met gebruikmaking van materiaal der gesloopte St. Geertruidskerk. Sinds 1809 weer in het bezit der katholieken.
6. Minderbroederklooster   Van het voormalige Minderbroederklooster der orde van den H. Fransiscus, voor 1300 gesticht, in 1473 verbrand, 1473-1490 herbouwd, in 1507 uitgebreid, in 1579 geseculariseerd, in 1627-1630 deels gesloopt, deels gewijzigd, XVIII en andermaal in 1836 geheel verbouwd, bestaan nog slechts de vroegere kloosterkerk (zie e.2), en overblijfselen (XVIa) in de muziekschool (zie f.11)


f:   Gebouwen van liefdadigheid & onderwijs
1. Soete-Naem-Jesushuys   In 1539 gesticht ter opleiding van weeskinderen voor den koordienst, sinds 1554 bestemd tot weeshuis, en in 1657 tot Grootburgerweeshuis, dat in 1863 in het tegenwoordige gebouw overgebracht (zie f.2). Bestaan nog slechts overblijfselen (XVIb) in den gevel Hofstraat W1, 18-20: sporen van een reeks rondbogige vensters. Baksteenen lijst. Gedichte ingang met segmentvormige toog.
2. Grootburgerweeshuis   Bij raadsbelsuit van 27 Februari 1657 gevestigd in het voormalige Soete-naem-Jesushuys (zie f.1), in 1863 gebouwd ter plaatse van het voormalige Cellebroederklooster (HH.Augustinus en Alexius), heeft in de muur aan de Singelzijde een steen (XVd) met op betreffende den bouw van dit klooster, vermeldend de jaartallen 1475 en 1481. In den achtergevel twee steenen met opschriften betreffende watervloeden in 1775, 1776, 1825. In een der zijgevels een gebeeldhouwde steen met: 1744. Inwendig in een der gangen een deur (XVIII), waarboven een geschilderde nisvulling op paneel, voorstellend het inwendige van een weeshuis, met onderschrift en: 1786.
De stichting bezit:
- Drieluik (1554-1555, wellicht door Ernst Maler) afkomstig uit het voormalige "Soete-naem-Jesushuys"
- Schilderij (1643, gemerkt H.A.) voorstellend een duin- en boschgezicht.
- Jongensportret (1654, hollandsche school, paneel)
- Twee schilderijen (ca1660, Hollandsche school), portretten van een heer en van een dame.
- Schilderij (midden XVII, Hollandsche school, op doek), voorstellend een familiegroep.
- Portret (1736, op doek) eener 74-jarige dame
- In de gang: geschilderd bord (1786)
3. Burgerweeshuis   In 1891 gebouwd ter plaatse van het voormalige Brigittenklooster "Mariencamp" (in 1460 gesticht, in 1627 bestemd tot weeshuis), heeft, boven den poort, overblijfselen van een gevelversiering, voorstellende een weesjongen en een weesmeisje te weerszijden van een omlijst opschrift met: 1627, en, boven ditzelfde poortje, een steen met opschrift betreffende een verbouwing en: 1719. In de regentenkamer een kast (XVIId) met fineerwerk.
4. Gesticht der Liefdezusters   Bezit: Twee schilderijen (XVId en XVIIa, Hollandse school, op paneel), voorstellende Christus aan het kruis.
5. Gast en Proveniershuizen   In 1897 ontstaan door de vereeniging van het St. Geertruids- of Bovenproveniershuis (gesticht vermoedelijk ca 1382, in 1664 met het Leprozenhasthuis verenigd) en het H. Geestgasthuis (vremoedelijk ca 1250 gesticht, in 1897 afgebroken), bestaan uit een aantal woningen (XVIII en XIX), welke met het hoofdgebouw (1897) een vierkante binnenplaats omsluiten. In den voorgevel van het hoofdgebouw, aan de Bovennieuwstraat schelpvormige vullingen van boogtrommels en maskers, alles XVId), afkomstig van het gesloopte H. Geestgasthuis. Op verschillende der woningen aan de binnenplaats en op den achtergevel aan den Burgwal een aantal dakkapellen (van hetzelfde voormalige gasthuis) met gebeeldhouwde omlijstingen en jaartallen.
>> Verder uitgebreide beschrijvingen van bijzondere bezittingen.
6. Stadswerkhuis   In 1805 gebouwd, deels ter plaatse van het voormalige klooster der Cellezusters, heeft nog een gedeelte eener balklaag en der bakapping (XVIc) van de kloostergebouwen. Boven een poortje een opschrift: "Linne Wevers Gilde", en: 1665. Boven den hoofdingang een houten bord met geschilderd opschrift en: 1805-1869
7. Ziekenhuis   In 1592 vermeld als gevestigd in een deel van het vroegere Minderbroederklooster, in 1796 vereenigd met het Pesthuis (in 1538 gesticht door Eilard Cromme), genaamd Calvariën, dat in verband hiermede in 1797 verbouwd werd, thans Militair hospitaal, heeft boven den ingang een gevelsteen met den kruisdragenden Christus, waarboven: 1538. Gevelsteen betreffende de herbouwing in 1797, en een met het jaaral 1835. Het nieuwe ziekenhuis in het plantsoen bezit:
- Portret (ca 1530, Hollandsche school) van Eilard Cromme, met opschrift betreffende zijn pelgrimstocht naar Jeruzalem in 1520, en zijn overlijden in 1545.
- Geschilderd wapenbord eener in 1656 overleden dame uit het geslacht Engelenberg.
8. Armenkamer   Gevestigd in het noordelijk koor der Ned. Herv. Broederkerk (e.2) bezit:
Schilderij (1547, door Mechteld toe Boecoep), voorstellend het Laatste Avondmaal.
Schilderij (ca1610, Hollandsche school), voorstellend een gezicht op Kampen, van den overzijde der rivier.
9. Bethlehemsvergadering   Vermoedelijk XVIa gesticht, ca 1830 gewijzigd. Van het gebouw bestaat nog slechts een topgeveltje met gebogen zandstenen vleugelstukken en driehoekig fronton. Kruisvenster. Fries met leeuwenkoppen en relief, voorstellende de geboorte van Christus. Hieronder een cartouche met opschrift en: 1631. In den onbelangrijken achtergevel aan de Hofstraat een halfrond gedenksteentje (XVIIb, geschonden) eveneens voorstellend de geboorte van Christus. Beeldhouwwerk toegeschreven aan Geert Lambertszn. van Cuylenborch.
10.Vene-lynde-vergadering   Van de vroegere Vene-Lynde-Vergadering bestaat nog slechts een gevelsteen (XV) in het museum der stichting "Campen"
11. Vml. Latijnse School   Thans Muziekschool, in 1631 gebouwd, ter plaatse van een gedeelte van het voormalige Minderbroederklooster (zie e.6). Heeft een ingang met tra, waarom een ijzeren hek (1631), en met een gebeeldhouwde bekroning boven de deur, waarin een opschrift: 1631.
Inwendig: kelders (XVIa) met kruisgewelven. Balkenzolderingen met sleutelstukken, karbeelen en muurstijlen. Oude bekapping.
12. Bestedelingenhuis   Ebbingestraat, Het Bestedelingenhuis der Ned. Herv. Diaconie heeft in de regentenkamer een schilderij (ca 1640, Hollandse School), voorstellend den uittocht van Loth uit Sodom.


g:   Particuliere gebouwen
     
A   Gothiek
1. Oudestraat XVIa Voormalig koopmanshuis, genaamd "het gotische huis" (XVIa, XIXa gewijzigd, in 1907-1909 gerestaureerd), is een langgestrekt rechthoekig gebouw, bestaande uit een woonhuis-gedeelte (aan de Oudestraat), een middengedeelte: de voormalige grutterij, en een achtergedeelte met stallen (aan de Nieuwe Straat)
>> Verder uitgebreide omschrijving interieur.
2. Oudestraat W4, 250 XVIa Pakhuis (XVIa, gewijzigd XVII) met geverfden puntgevel, waarin gotisch geprofileerde zandstenen stijlen in de dammen tusschen de vensters. Toppilaster op kopje (XVII). Vooruitstekend nokanker. Windwijzer.

B   Renaissance
3. Burgwalsloot W2, 6 1530 Pakhuisgevel met geschonden top. Bergsteenen banden en boogblokken. Boven een venster der eerste verdieping een gebeeldhouwde steen met: 1530. Hijschblok. Sierankers. Twee lantaarnhaken.
4. Oudestraat W1, 31 XVIc Hoek Blauwehandsteeg. Puntgevel (XVIc) met groote voluutvormige klauwstukken. Ontlastingsbogen. Toppilaster op engelenkopje. Sierankers. Zijgevel (gepleisterd) met bakstenen tandlijst. Aan de achterzijde een eenvoudige puntgevel met bakstenen tandlijst en gedichte vensters.
5. Voorstraat W1, 26   Hoek Blauwehandsteeg. Huis (XVId) genaamd "de Paterskerk". Voorgevel gepleisterd en verbouwd.Voor de binnenplaats een poort (XVIIa) waarop drie zandstenen ballen met ijzeren bekroning.
6. Oudestraat W3, 119   Voormalig Vleeschhuis. Topgevel van Bentheimersteen met in- en uitzwenkende zijkanten (Vlaamsche trant ca 1600) Onderpui verbouwd.
   
eenvoudige puntgevels, meerendeels met toppilaster, waarin een lelievormig haakanker
7. Geerstraat W1, 31   Puntgevel (XVIIa) Sporen van drie gevelsteenen.
8. Buitennieuwstraat W4, 40 1661 Tot puntgevel gewijzigde trapgevel.
Ankers: 1661
9. Bovennieuwstraat W2, 98   Dergelijke gevel (XVIId). Van den oorspronkelijken gevel zijn nog drie trappen overgebleven. Bakstenen tandlijst. Ovaal venstertje in den top.
10. Burgwal W4, 98   Hoek Botervatsteeg. Gepleisterde puntgeveltje (ca1700). Uitstek op balken. Tegen den top een zandstenen afdekking.
11. Voorstraat W2, 28 1781 Gepleisterde puntgevel. Boven den draagsteen van den toppilaster: 1781
12. Voorstraat W2, 32 1793 Dergelijke gevel. Twee steenen: 1793
13. Bovennieuwstraat W2, 80   Dergelijke gevel (XVIII)
14. Bovennieuwstraat W3, 128   Dergelijke gevel (XVIII)
15. Oudestraat W3, 145   Puntgeveltje (XVIII). Deur met onderdeurtje.
16. Oudestraat W4, 264   Puntgevel met gevelsteen, waarop 1806 en initialen (als Buitennieuwstraat W4, 135). In den zijgevel aan de Hagensteeg een gebeeldhouwde steen (XVIId) met het stadswapen.
   
Trapgevels, met toppilasters op gebeeldhouwden kraagsteen, zandstenen afdekkingen, waarvan eenige doorgetrokken als waterlijsten, hoek- en boogblokken ("Haarlemsche" trant)
17. Broerenstraat W3, 9 1630 Hoek Groenestraat. Trapgevel (1630, blijkens een thans verdwenen gevelsteen) met rijke toepassing van bergsteen. Eiken puibalk met looden bedekking. Fries, waarin op de hoeken borstbeelden, voorstellende Ceres en Bacchus. Vruchtenslingers. Op de eerste verdieping twee vensters met luiken, ovrespanen door een ontlastingsboog. Onderpui gewijzigd.
18. Geerstraat W1, 34   Dergelijke gevel (XVIIb). Drie haakankers. Benedenpui gewijzigd.
   
Eenvoudige trapgevels, meerendeels met toppilaster op gebeeldhouwden kraagsteen, zandstenen afdekkingen, waterlijsten en lelievormig haakanker.
19. Geerstraat W1, 46   Trapgevel (XVIIa, gepleisterd)
20. Voorstraat W1, 2 1648 Dergelijke gevel. Jaartalankers: 1648
21. Burgwalstraat W2, 8   Dergelijke gevel (XVIIb)
22. Burgwalstraat W1, 36   Op een binnenplaats een gepleisterde trapgevel (XVIIa)
   
Pilastergevels in de trant van Vingboons, met gemetselde pilasters, wier middenpaar, in den top doorgevoerd, een driehoekig fronton draagt: zanstenen kapitelen en voetstukken, waterlijsten, vleugelstukken en onder enkele vensters, vruchtenslingers
23. Graafschap W1, 28 1663 Pilastergevel met groote dolfijnen als vleugelstukken. In den top drie ovale lichtopeningen in omlijsting van zandstenen cartouches. Twee stenen: 1663
24. Bovennieuwstraat W3, 100   Dergelijke gevel (XVIIc). Op het fronton een siervaas. Gevelsteen voorstellende St.Joris met den draak.

C   Lodewijkstijlen en stijl van het keizerrijk
   
Ingezwenkte halsgevels, meerendeels met driehoekig fronton, rollaag op de kanten, en aanzetkrullen op de hoeken
25. Oudestraat W4, 248 1686 Halsgevel (geverfd). Twee stenen: 1686. Twee venstertjes met glas-in-lood, en drie stenen, waarop een wereldbol (voormalige brouwerij "De Werelt"). Ovale lichtopening aan de top.
26. Oudestraat W4, 246 1687 Hoek Kerksteeg. Dergelijke gevel. Twee stenen: 1687. Haakanker in de nok.
27. Bovennieuwstraat W2, 86   Dergelijke gevel (XVIId). Drie ovale lichtopeningen in de top.
28. Oudestraat W4, 252   Dergelijke gevel (XVIId)
29. Oudestraat W4, 184   Dergelijke gevel in Rococotrant; onder de aanzetkrullen: 1780. Een gebeeldhouwde steen (karakter XVIIIc), uit de top gevallen, is thans in het museum der stichting "Campen". Inwendig: in de gang stucwerk (XVIIId). Keuken met balkenzoldering en schouw. In het achterhuis een gesneden deur en luiken (alles XVIIId), uit den voorgevel afkomstig.
30. Oudestraat W3, 152   Halsgevel (XVIIId) met gebogen fronton. Gesneden deur. Voor den ingang een houten tochtportaal.
31. Bovennieuwstraat W3, 108   Dergelijke gevel (XVIII) met geschonden top. Gevelsteen XVI met twee blanke wapenschilden waarboven het helmteeken "Toe Boecop en Breda"
32. Bovennieuwstraat W3, 120 1828 Dergelijke gevel. Twee aanzetstenen met: 1828
33. Bovennieuwstraat W2, 13 1829 Dergelijke gevel. Op de aanzetstenen: 1829
34. Vloeddijk W3, 87   Dergelijke gevel (XIXb)
35. Vloeddijk W3, 109   Dergelijke gevel (XIXb)
   
Gevels met rechte kroonlijst
36. Oudestraat W3, 168   Gevel (XVIIIa). In de boogtrommels gebeeldhouwde vullingen; onder de vensters zandstenen lamberkijns. Dakvensters in gesneden omlijsting.
37. Bovennieuwstraat W3, 115   Dergelijke gevel (XVIIIa). Boven de deur een venster in gesneden omlijsting (geverfd). Attiek, waartegen consoles.
38. Oudestraat W3, 107   Hoek Dwarssteeg. Dergelijke gevel. In de kroonlijst: 1764. Boven de deur een venster in gesneden omlijsting. Gepleisterde achtergevel (ca 1600) met trappen en toppilaster. Zijgevel met moeten van ellipsvormige getoogde vensters. Ankers.
39. Bovennieuwstraat W2, 83   Gevel (ca 1800). Ingang geflankeerd door Toscaanse pilasters.
40. Burgwal W2, 50   GEMEENTEHUIS en secretarie van IJsselmuiden, Grafhorst, Wilsum, Zalk en Kamperveen. Gevel (ca 1800). Boven de door korintische pilasters geflankeerde ingang een groot driehoekig fronton met gesneden vulling.

    Fragmenten van buitenarchitectuur
1. Bovennieuwstraat, hoek Muntplein   Overblijfselen (ca 1500) van een gotische bakstenen trapgevel, als brandgevel tusschen twee percelen. Trappen met pannen afgedekt.
2. Broederstraat, hoek Nieuwstraat   Gepleisterd fragment (ca 1507) van de voormalige gevel "het Paradijs". Gevelsteen, voorstellende Adam en Eva.
3. Oudestraat W2, 60   Tussen de vier vensters in het front eener bovenverdieping, dammen met gotische neggen (XVIa) van profielsteen. Daaronder een waterlijst (XVIa). Boven de puibalk overblijfselen van segmentbogen (XVIIa)
4. Oudestraat W4, 125   Dergelijke overblijfselen (XVIa), aan een overigens geheel onbelangrijke, gewijzigde gevel.
5. Oudestraat W3, 130   Hoek Broederstraat. In de geverfde bakstenen zijgevel aan de Broederstraat sporen van gedichte vensters en ontlastingsbogen (XVIb)
6. Oudestraat W1,
tussen 11 en 13
  Zijgevels (XVI?) in de Meerminnesteeg. Moeten van vensters en ingangen. Schoorbogen tussen de gevels over de steeg gemetseld.
7. Oudestraat W3, 162   Zijgevel in de Houtzagersteeg. Overblijfselen (ca 1600) van vensters. Een venster met zandstenen kruikozijnen en glas-in-lood ruitjes. Fragmenten van bakstenen waterlijsten. In de zijgevel hiertegenover twee gesneden deuren waarvan een (XIXa) door A.M. Sorg, en een (XIXb) door Nic. Plomp.
8. Blauwehandsteeg W1, 4   Zijgevel: fragment (XVIIa) van een puntgevel met een trap in het midden.
9. Geerstraat W1, 24   In de verbouwde, geverfde gevel drie sierankers (XVII). Aan de achterzijde, boven het dak, overblijfselen (XVIIa) van een trapgevel.
10. Vloeddijk W3, 96   Fragment (XVIIA) van een gevel, waarin twee ontlastingsbogen en twee moeten van vroegere gevelstenen. Drie sierankers.
11. Voorstraat W1, 3   Zijgevel, waarschijnlijk een fragment (XVIIa) van een geschonden trapgevel. In de top een luik. Twee bakstenen tandlijsten. In de voorgevel ankers: "Anno"
12. Vloeddijk W1, 36 1650 Fragment van een bakstenen gevel.
Ankers: 1650
13. Vloeddijk W4, 120   In de gepleisterde zijgevel (XVIIb), een bakstenen tandlijst. Gevelsteen met gekroonde troffel. Inwendig: betimmering (XVIIc) van een winkel en een daarachtergelegen vertrek, waartussen een schot met kleine ruitjes en een gesneden deur. Kamers met balken-zolderingen
14. Voorstraat W3, 116   Gewijzigde gevel (XVII). Vensters met zandstenen kruiskozijnen. Luiken. Twee waterlijsten.
15. Oudestraat W1, 4   Fragment (XVII) van een gevel met waterlijst; gevelsteen met zeven sterren.
16. Burgwal W4, 130   Fragment (XVII, gepleisterd) van een topgevel, met toppilaster op kraagsteen. Lelievormig haakanker, en vier sierankers.
17. Vloeddijk W2, 66   Hoek Hanensteeg. Voormalige brouwerij. Overblijfselen van een oude gootlijst. Ankers. In de zijgevel ontlastingsbogen en moeten van vensters.
18. Buitennieuwstraat W4, 54   Fragment van een topgevel (XVII?) met waterlijst.
19. Oudestraat W4, 222 1726 Verminkte topgevel, waarin ankers: 1726
20. Oudestraat W3, 164 1740 Onder kroonlijst en vensters gebeeldhouwde lamberkijns. Boven de vensters boogtrommels met gebeeldhouwde vullingen. In een houten raamkozijn: 1740
21. Bovennieuwstraat W2, 72   Overblijfselen van het voormalig Wichhuis (bevestigd huis van Lemker). Ingang (XVIIIa) met gesneden omlijsting.
22. Buitennieuwstraat W4, 28   Fragment (XVIIIc) van een halsgevel. Aanzetkrullen, en overblijfselen eener rollaag.
23. Oudestraat W1, 23-25   Boven een lagere zijtravee een gesneden gebogen afdekking (XVIIIc)
24. Oudestraat W4, 264   Gepleisterde, geschonden gevel (XVIIId), waarin een deur en een venster met gesneden kozijnen. Twee sierankers.
25. Buitennieuwstraat W4, 90   Fragment (XVIII, gepleisterd) van een halsgevel.

    Details van buitenarchitectuur
1. Oudestraat W3, 154   Gebeeldhouwde kraagsteen (XVII), waarop een losse gevelsteen (vergulde zon)

2. Bovennieuwstraat W2, 53

  Boven den ingang een venster met omlijsting, waarin: 1756
3. Graafschap naast W1, 28   Op de straat een oude hoefstal (XVIII?)
4. Oudestraat W4, 206   Houten winkelpui (XIXa), waarboven een drielichtskozijn met dubbele deur in het midden.
5. Burgwal W2, 59   Gesneden deur, ontworpen door de stadsarchitect Abr. M Sorg (1738-1825)
Kosterswoning der Gereformeerde kerk.
6. Burgwal W2, 69   Gesneden deur, ontworpen door de stadsarchitect Abr. M Sorg (1738-1825)
Voormalige meisjesschool
7. Geerstraat W1, 27   Gesneden deur, ontworpen door de stadsarchitect Abr. M Sorg (1738-1825)
8. Geerstraat W1, 31   Gesneden deur, ontworpen door de stadsarchitect Abr. M Sorg (1738-1825)
9. Geerstraat W1, 39   Gesneden deur, ontworpen door de stadsarchitect Abr. M Sorg (1738-1825)

    Fragmenten van binnenarchitectuur
1. Bovennieuwstraat W3, 121   In het voorvertrek zijn, in twee kasten, gedeelten van een schouw (XVII) zichtbaar. Schilderstuk (1660, door C. Bellekien, afkomstig uit de schouw), voorstellend Alexander en de vrouwen van Darius (wellicht een kopie naar Rubens). In de gang een tweede schoorsteenstuk (XVIId, paneel), voorstellend Abraham zijn zoon offerend.

    Gevelstenen, voor zover nog niet vermeld
- Brunnepe,Pannekoekendijk
W5, 128-130
1562
1777
In gepleisterd geveltje twee steentjes afkomstig van voormalige vergadering (hofje)
- Buitennieuwstraat W4, 56 Cartouche ca 1600
- Buitennieuwstraat W2, 23 1624  
- Groenstraat W3, 152-154 1627 Cartouche
- Graafschap W1, 17 1649  
- Voorstraat W2, 92-94 Anno 1653 twee stenen
- Buitennieuwstraat W4, 70 XVIIc  
- Bovennieuwstraat W2, 31 Anno 1681 twee stenen
- Schapensteeg W4, 65 XVIId Zalm
- Cellebroederstraat 1727 Hoek Groenestraat
- Kerkstraat 1761  
- Voorstraat W1, 16 1768 Aambeeld
- Geerstraat W1, 33 1795  
- Bovennieuwstraat W2, 33 XVIII
- Buitennieuwstraat W4, 135 1803  
    Ankers, voor zoover nog niet vermeld
- Voorstraat, W2, 76 1546  
- Bovenhofstraat W1, 20 XVI? in zijgevel
- Voorstraat W2, 71 1645  
- Voorstraat W2, 60 XVII  
- Graafschap W1, 20 XVII?  
- Bovennieuwstraat W2, 33 XVIII?  


h:   Musea, enz.
In "Gotisch Huis"   Museum der stichting "CAMPEN"
Bouwfragmenten, gevelstenen enz van plaatselijke bouwwerken. Gipsafgietsels. Geschilderde en getekende topografica en portretten van bekende persoonlijkheden.
Oude raadhuis   Verzameling in de schepenkamer
Beschrijving meerdere gebruiksvoorwerpen alsmede zilverwerk, zegelstempels, muntstempels en plaatselijke curiosa.


    Kampereiland
Ned. Hervormde kerk 1667 Eilanderkerk.
XVIII/XIX verbouwd, heeft van het oorspronkelijke bakstenen gebouw nog slechts het benedengedeelte bewaard


    IJsselmuiden
Veerbel 1430 Aan het veer naar Kampereiland
Ned. Hervormde kerk ca 1200 XV gewijzigd, 1848-1849 vergroot met uitbouwsel aan noordzijde, 1912 hersteld en wederom vergroot met bakstenen dwarsarmen.
Theekoepeltje XVIIIb Aan de Nieuwenweg, zuidzijde, nabij de gemeentegrens een bakstenen theekoepeltje waarnaast een oud houten tuindeurtje


    Kamperveen
Ned. Hervormde kerk 1748 Gebouwd in 1748 ter vervanging van een eerdere kerk, gewijd aan de H. Nicolaas. Bezit een Orgel (1846)
Huis Wittenstein   Vermoedelijk XVII gebouwd, werd XIXa gewijzigd en vergroot.


Wilsum
Ned. Hervormde kerk   XI gesticht, in 1170 tot parochiekerk verheven. XIV en XV gewijzigd en vergroot
Gevelsteen ca 1700 Boven de deur eener boerenwoning een gevelsteen met opschrift betreffende een herbouwing


Zalk
Ned. Hervormde kerk ca 1400 Gebouwd omstreeks 1400 ter plaatse van een oudere kerk. Vierkante toren XIId, in 1612 hersteld.